ခုတေလာမွာ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ စီမံခန္႔ခြဲမႈကိစၥေတြကို က်ေနာ္ဖတ္ျဖစ္ပါတယ္။ အလားတူပဲ အခ်ဳိ႔သူေတြက သင္ ၾကား တာ၊ ေဆြးေႏြးတာေတြကိုလည္း က်ေနာ္ေလ့လာခဲ့ရပါတယ္။ အဲသည္မွာ စိတ္၀င္စားဖြယ္အခ်က္တခုကို က်ေနာ္ ေလးေလး နက္နက္ စဥ္းစားလာမိတယ္။ တရက္မွာ Impact measurement (သက္ေရာက္မႈကို တိုင္းတာျခင္း) ကိစၥ သင္တဲ့ ဆရာတဦး က ေဆြးေႏြးလာတယ္။ ထုတ္လုပ္မႈ (Output) ဆိုတာနဲ႔ (impact) ဆိုတာ ဘယ္လို ကြာျခားသလဲေပါ့။ သူက ေတာ့ Impact ကို အရာထင္မႈလို႔ ဘာသာျပန္ပါတယ္။ ဘာကြာသလဲဆိုေတာ့ output ဆိုတာက အခုခ်က္ခ်င္း သိသာႏိုင္တဲ့ ကိစၥေတြ၊ ဆိုပါစို႔။ က်ေနာ္တို႔က သင္တန္းတခုလုပ္တယ္။ ၿပီးသြားတဲ့အခါ သင္တန္းသား ၃၀- သင္တန္း ဆင္းသြားေလသတည္းဆိုရင္ output က သင္တန္းသား-၃၀ ေပါ့။ Impact ဆိုတာက ေရရွည္ကာလ အခ်ိန္မွာမွ သိၾက ရၿပီး၊ တိုင္းတာရ ခက္သလို၊ အခ်ိန္လည္း ေစာင့့္ၾကရပါတယ္။ ဒီလူ ၃၀- က တကယ္ အလုပ္လုပ္မွာလား။ သူတို႔က ဘာမွ မလုပ္ၾကေတာ့ဘဲ ၿပီးၿပီးေပ်ာက္ေပ်ာက္ ျဖစ္ သြားၾကမွာလား။
ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးစီမံကိန္းေတြ လုပ္ၾကတဲ့အခါမွာ ေဒသတခုမွာ NGO သို႔မဟုတ္ အဖြဲ႔တခုက ပေရာဂ်က္တခု ၀င္လုပ္တယ္ဆိုပါ ေတာ့။ ၿပီးတဲ့အခါ သူက ထြက္သြားမယ္။ ဒါမဟုတ္ အျခား ပေရာဂ်က္ေတြ ခ်ဲ႔ထြင္လုပ္လာမယ္။ စသျဖင့္ ေရရွည္လာတဲ့ အခါ Impact (အရာထင္မႈ) ကို ျမင္လာၾကရပါတယ္။ ေအာင္ျမင္တာလည္း ရွိႏိုင္သလို၊ မေအာင္ျမင္ဘဲ ဆံုးရႈံးတာေတြ လည္း ေတြ႔ႏိုင္ပါ တယ္။ အဲသည္ေတာ့ လူမႈ၀န္ထမ္းကိစၥ လူသားခ်င္းစာနာမႈ ကိစၥ အကူအညီေပးၾကသူေတြမွာ လိုက္နာ ေစာင့္ထိန္းၾကရမယ့္ မူအခ်ဳိ႔ကို အခ်ဳိ႔ပညာရွင္ေတြကလည္း အၾကံျပဳလာၾကပါတယ္။ အဲဒီမူကို သူတို႔က (Do no harm) မူ လို႔ ေခၚပါတယ္။ အဲန္ဂ်ီအို ေတြက ၀င္လာမယ္၊ ထြက္သြားမယ္။ ပေရာဂ်က္ေတြေရာက္လာမယ္။ ၿပီးသြားမယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလို အျပင္ကလာတဲ့ လုပ္ငန္း ေတြေၾကာင့္ ေဒသခံလူထု၊ ေဒသမွာ က်န္ခဲ့တဲ့လူထုေတြအတြက္ မထိခိုက္ မနစ္နာရေလ ေအာင္၊ ဆိုးက်ဳိး အရာထင္မႈေတြ မက်န္ရေလေအာင္ လုပ္ေဆာင္သင့္တယ္ဆိုတဲ့ မူပါပဲ။
က်ေနာ့္အဖို႔ေတာ့ ဆက္ၿပီး စဥ္းစားစရာေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔က အလုပ္ေတြကို အားက်ဳိးမာန္တက္ လုပ္ၾက တယ္။ ေကာင္းမယ္ထင္တာေတြ လုပ္ၾကတယ္။ ေနာက္တခါ ေစတနာထားၿပီး လုပ္ၾကတာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာလူမ်ဳိးေတြ စဥ္းစားမႈက အလုပ္ရလဒ္ထက္စာရင္၊ လူေတြရဲ႔ ေစတနာဆိုတာေတြ၊ သူက ထည့္သြင္းအက်ဳိးစြန္႔ လုပ္ေဆာင္မႈဆိုတာေတြ စဥ္းစားတတ္ၾကပါတယ္။ တခါက မိတ္ေဆြတေယာက္နဲ႔ စကားေျပာဖူးတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာ လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္း ကိုယ္၌က လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရးဆန္ဆန္ လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္း၊ ေခတ္သစ္ ထုတ္လုပ္မႈ ယႏၱယား စနစ္ ေတြလည္း သိပ္ၿပီး မထြန္းကား ႏိုင္ေသးတဲ့ လူမႈ အဖြဲ႔အစည္းမ်ဳိးပါ။ ေျပာရရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ စက္ရံုႀကီးႀကီး၊ ကုမၸဏီႀကီး ႀကီး၊ ေခတ္မီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္ ဆိုတာမ်ဳိးက သိပ္မထြန္းကားလွေသးပါဘူး။ မိသားစု လုပ္ငန္း၊ လုပ္ငန္းခပ္ေသးေသး နဲ႔ အတိုင္းအတာ ခပ္ေသးေသးနဲ႔ သြားေနတုန္းပါ။ အဲသည္ေတာ့ စဥ္းစားပံုလည္း ကြာလာပါတယ္။ က်ေနာ့္မိတ္ေဆြက ေျပာပါတယ္။ "ျမန္မာေတြက output (ရလဒ္) ထက္စာရင္ (input) ထည့္သြင္းမႈကို ပိုလို႔ အေလးေပး စဥ္းစားတတ္တယ္" လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။
"ဆိုလိုတာက သူက ေထာင္က်၊ အက်ဥ္းက် လုပ္ခဲ့တာ။ သူ႔ဘ၀ တေလွ်ာက္လံုးကို စြန္႔လႊတ္ေပးဆပ္ခဲ့တာ။" " သူက ေစတနာ အျပည့္နဲ႔ လုပ္ခဲ့တာပဲေလ" "က်ဳပ္တို႔ တပ္မေတာ္သားေတြက အသက္ေသြးေခၽြးနဲ႔ တိုင္းျပည္ကို ကာကြယ္ ထားရတာ" စသျဖင့္ ထည့္သြင္းမႈ (input) ကို ပိုအေလးေပး ၾကည့္ပါတယ္။ အလုပ္ရလဒ္ မေကာင္းရင္ေတာင္ ေျဖေတြး ေတြးပါတယ္။ ရွိမယ္ေလ။ သူက ေစတနာနဲ႔ လုပ္ခဲ့တာပဲ၊ မေျပာပါနဲ႔ေတာ့ ဆိုတာမ်ဳိး ျဖစ္လာပါတယ္။
အေနာက္ႏိုင္ငံေတြမွာ က်ေနာ္ၾကံဳခဲ့ရတာက ရလဒ္၊ ထုတ္လုပ္ႏိုင္မႈကို ပိုၾကည့္တဲ့ လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္း ျဖစ္ လာပါတယ္။ (Performance) စြမ္းေဆာင္ႏိုင္မႈကို ပိုမို တန္ဖိုးထားတဲ့ လူမႈအဖြဲ႔အစည္း ျဖစ္လာတယ္။ သူတို႔မွာက ခင္ဗ်ားရဲ႔ ေစတနာ ေတြ၊ ဘာေတြကို နားမလည္ပါဘူး။ အလုပ္ေကာင္းရင္ တက္၊ အလုပ္မေကာင္းရင္ နား၊ အက်ဳိးအျမတ္မရွိရင္ မရွိတဲ့ အဲဒီ အပိုင္းကို ျဖတ္ခ်၊ ျဖဳတ္ပစ္၊ ဒီလို လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္းမ်ဳိး ျဖစ္လာပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ input, output, outcome, impact တို႔ ဆိုတာက စက္ရံုေတြက၊ စက္ရံုေတြ စီမံခန္႔ခြဲမႈေတြဆီက လာတဲ့ ေ၀ါဟာရ၊ စကားလံုးေတြပါ။ ဒီကိစၥေတြက ေနာက္ပိုင္းေတာ့ စီမံခန္႔ခြဲမႈ ဆိုင္ရာ သေဘာတရား၊ စဥ္းစားပံုေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။
အဲသည္မွာပဲ ေရရွည္ျဖစ္လာတဲ့ အရာထင္မႈေတြကိုလည္း က်ေနာ္က စဥ္းစားၾကည့္မိျပန္ပါတယ္။ ဆိုပါစို႔ .... က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံ က စစ္အစိုးရက အခုဆိုရင္ အုပ္ခ်ဳပ္လာတာ ႏွစ္ ၂၀ ေက်ာ္လာၿပီဆိုေတာ့ အရာထင္မႈ (Impact) ေတြကလည္း ျမင္ သင့္ သေလာက္ေတာ့ ျမင္ရလာပါၿပီ။ အဲသည္မွာ စစ္အစိုးရရဲ႔ (output) နဲ႔ (Impact) ကို က်ေနာ္ ခ်ိန္ဆၾကည့္မိပါတယ္။
ျမန္မာစစ္အစိုးရက ေျပာပါတယ္။ ဒီေန႔ကာလမွာ ေဆးရံုသစ္ ၂၀၈ ခု တည္ေဆာက္ခဲ့တယ္၊ စုစုေပါင္းေဆးရံု ၈၃၉ ရွိလာ တယ္ ဆိုပါတယ္။ ေဆးရံု ၁၆၇ ခုကို အဆင့္ျမႇင့္ တိုးခ်ဲ႔ခဲ့တယ္ ေျပာပါတယ္။ (၁၉၈၈ ခုႏွစ္မွ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္အထိ) အထက္ တန္းေက်ာင္း ၁၉၀% တိုးတက္လာခဲ့တယ္။ အလယ္တန္းေက်ာင္း ၅၃. ၈% တိုးတက္လာခဲ့တယ္။ ဆရာ အေရအတြက္ ၄၉. ၃% တိုးတက္ လာခဲ့တယ္။ ေက်ာင္းအပ္မႈ ၄၉. ၆ % တိုးတက္လာခဲ့တယ္။ စာတတ္ေျမာက္မႈ ရာခိုင္ႏႈန္း ၉၄. ၇၅% မူလတန္း ကေလး ေက်ာင္းအပ္မႈ ရာခိုင္ႏႈန္း ၉၈. ၀၁% တိုးတက္လာတယ္။
အဆင္ျမင့္ ပညာေရးက႑မွာ တကၠသိုလ္/ ေကာလိပ္ ၃၂ ခုမွ ၁၅၆ ခု ရွိလာခဲ့တယ္။ ေကာလိပ္ ၅၆ ခုကို တကၠသိုလ္ အဆင့္ တိုးျမႇင့္ေပးခဲ့တယ္။ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသား အေရအတြက္ အတိတ္က ၁၃၀,၀၀၀ ကေန ယခုကာလ ၅၂၀,၀၀၀ အထိ ေက်ာင္းတက္ႏိုင္ခဲ့တယ္ ေျပာပါတယ္။
၁၉၈၈ ခုႏွစ္မွ စတင္လွ်င္ တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသား ၁,၃၆၀,၀၀၀ ကို ဘြဲ႔ရေမြး ထုတ္ေပးခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
အမ်ဳိးသမီးေရးရာကိစၥ ဆိုရင္လည္း အမ်ဳိးသမီးေရးရာ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ (MNWCWA) ကို ၁၉၉၆ ခုႏွစ္တြင္ ဖြဲ႔စည္းေပးခဲ့တယ္။
Convenion on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women (အမ်ဳိးသမီးမ်ားကို နည္းမ်ဳိးစံုျဖင့္ ခြဲျခားဖိႏွိပ္ဆက္ဆံျခင္း အဆံုးသတ္ေစေရး ႏိုင္ငံတကာ သေဘာတူညီခ်က္) ကို ၁၉၉၇ ခုႏွစ္တြင္ လက္မွတ္ေရးထုိး အဖြဲ႔ ၀င္ခဲ့တယ္ ဆိုပါတယ္။
ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္းေတြကိုလည္း ၾကည့္ဦး။ အထူးဖြ႔ံၿဖိဳးေရးေဒသ ၂၄ ခုႏွင့္ နယ္စပ္ႏွင့္ တိုင္းရင္းသား ေဒသမ်ား ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးမူ မ်ား ခ်မွတ္က်င့္သံုးခဲ့။
ဆည္ (၂၀၄) ခု
ျမစ္ေရတင္စီမံကိန္း (၃၀၅) ခု
စက္ေရတြင္း (၇,၅၆၉) ႏွင့္ ေရေလွာင္ကန္
(၁,၀၂၃) ေဆာက္လုပ္ခဲ့။
၁၉၈၈ တြင္ ေရသြင္းစိုက္ဧက ၁. ၄၈၇ သန္းမွ ယခုအခါ ၄. ၉ သန္းရွိလာခဲ့။
၁၉၈၈-၈၉ မွာ စပါးစိုက္ဧက၁၁. ၈၁ သန္း၊ စပါးထြက္ ၆၃၀ တင္းသန္းမွ ယခုအခါ တင္းသန္း ၈၀၀ ထြက္ရန္ လ်ာထား။
စက္မႈက႑။ ၂၅% ႏွစ္စဥ္ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈႏွင့္ တိုးတက္ရန္ လ်ာထား။
အမ်ဳိးသားလမ္းမႀကီး။ ၁၉၈၈ မွာ ကတၱရာ ခင္းလမ္းအရွည္ မိုင္ ၂၁,၀၀၀ မွ ယခုအခါ ၇၀,၇၆၄ မိုင္ ျဖစ္လာ။
ေလေၾကာင္း။ အရွည္ ေပ ၅၀၀၀ ရွည္ ေလယာဥ္ကြင္း ၂၁ ခုမွ ယခုအခါ ၃၈ ကြင္း ျဖစ္လာ။
လွ်ပ္စစ္။ အတိတ္က ၅၆၈ မဂၢါ၀ပ္သာ ထုတ္ရာမွ ယခုအခါ ၁,၆၁၆ မဂၢါ၀ပ္ ထုတ္ႏိုင္။ ေရအားလွ်ပ္စစ္စက္ရံု ၂၃ ခု တည္ေဆာက္ေန။ လ်ာထား။ ၎တို႔မွ လွ်ပ္စစ္ ၁၁,၀၀၀ မဂၢါ၀ပ္ ထုတ္ႏိုင္မည္။
ဒါတင္မကေသးပါဘူး။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး တည္ေဆာက္မႈေတြကိုလည္း ၾကည့္ပါ။ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူညီမႈ တိုင္းရင္းသား ၁၇ ဖြဲ႔ႏွင့္ ရယူႏိုင္ခဲ့။
လမ္းျပေျမပံု တဆင့္ၿပီးတဆင့္ ၿပီးေျမာက္ခဲ့တယ္ ဆိုပါတယ္။
က်ေနာ္ေျပာတဲ့ အခ်က္ေတြက ဗိုလ္ခ်ဳပ္သန္းေရႊ မိန္႔ခြန္းတခုက ေကာက္ယူထုတ္ထားတာပါ။ ဒါေပမယ့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး ရွင္းတမ္း ျပန္လုပ္ၾကည့္ၾကပါစို႔။ HIV/ AIDS လူနာေတြက အမ်ားႀကီး၊ အျခားကူးစက္ေရာဂါေတြကလည္း ၿခိမ္းေျခာက္ ေနၾကၿပီ။ လူေတြကလည္း မြဲျပာက်ေနၿပီ။ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ထြက္ၿပီး အလုပ္လုပ္ေနၾကတဲ့ လူေတြေတာင္ သန္းနဲ႔ခ်ီ ရွိေနပါၿပီ။ မီးကလည္း ပ်က္လိုက္တာ၊ လမ္းေတြကလည္း ပ်က္လိုက္တာ။ ပညာေရးကလည္း ခၽြတ္ျခံဳက်လို႔။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ မေနခ်င္ ဘဲ ႏိုင္ငံျခားထြက္ခြင့္ရေရး နည္းေပါင္းစံုနဲ႔ ႀကိဳးပမ္းေနသူမ်ားကလည္း ဒုနဲ႔ေဒးလို႔ ေျပာၾကပါတယ္။ လာဘ္စားမႈေတြက လည္း ေၾကာက္ခမန္း၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈကလည္း ယိုယြင္းလာ။ ရန္ကုန္ ၿမိဳ႔လည္ေကာင္မွာေတာင္ ၄-၅ ေလာင္းၿပိဳင္ လူသတ္မႈေတြ၊ လက္သည္ ရွာမေတြ႔တာေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ စစ္အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးရဲ႔ Impact (အရာထင္မႈ) ကို ႏွစ္ ၂၀ ၾကာလာတဲ့အခါ သိသာလာပါၿပီ။ ကိန္းဂဏန္းေတြ ဘယ္လိုျပျပ၊ ေရရွည္လာတဲ့အခါ သိသာလာပါၿပီ။ ထင္ရွား ျမင္သာလာ ပါတယ္။ ဖံုးမရ ဖိမရႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ျဖစ္လာပါတယ္။
စစ္ပြဲေတြမွာလည္း ရွိပါတယ္။ တခါတေလ တိုက္ပြဲငယ္တခု ႏိုင္တယ္။ ၂-ခု ႏိုင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ စစ္ပြဲႀကီး တခုလံုး ရႈံးသြား ရတယ္ဆိုတာမ်ဳိး ေျပာၾကတဲ့ ဥပမာေတြလည္း ရွိပါတယ္။ အရာေရာက္မႈဆိုတာ ခ်က္ခ်င္း ျမင္သာဖို႔ ခက္သား မဟုတ္ လား။
ကဲ... က်ေနာ္တို႔ ဒီမိုကေရစီ လႈပ္ရွားမႈႀကီးကေရာ။ က်ေနာ္ ဆက္စဥ္းစား ၾကည့္ေနမိတယ္။ တခ်ဳိ႔လူေတြက ေစတနာ ထားမႈ၊ စြန္႔လႊတ္မႈေတြနဲ႔ တိုင္းတာေနၾကတုန္းပါပဲ။ စြန္႔လႊတ္သူေတြ မရွိရင္၊ အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္ဖို႔ လုပ္မယ့္သူေတြ မရွိ ရင္ အေျပာင္း အလဲေတြက ပိုၾကာတတ္တယ္ဆိုတာကို က်ေနာ္ လက္ခံပါတယ္။ (Change maker) လို႔ ေခၚတဲ့ အေျပာင္း အလဲ ျဖစ္ေရး ႀကိဳးပမ္းေနသူေတြက နည္းေပါင္းစံုနဲ႔ ႀကိဳးပမ္းၾကတဲ့အခါ လူမႈ အဖြဲ႔အစည္းႀကီးတခုလံုး ေျပာင္းလဲ တိုးတက္ သြားၾကတာလည္း သမိုင္းမွာ ျမင္ခဲ့ၾကရပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ဒီမိုကေရစီ လႈပ္ရွားမႈရဲ႔ impact ေတြကို က်ေနာ္ စဥ္းစားမိတာ ဒီေနရာမွာ မေဖာ္ျပ လိုေတာ့ပါဘူး။ စာဖတ္သူေတြသာ စဥ္းစားပါေတာ့။ တကယ္ေရာ Impact ေတြ စဥ္းစားမိႏိုင္ၾကပါ့ဦး မလား။ က်ေနာ္ စဥ္းစားေနမိပါတယ္။ စက္ရံုေတြ ရႈံးရင္ ပိတ္လိုက္လို႔ရတယ္။ ဒုကၡသည္စခန္းေတြက အက်ဳိးအျမတ္ မထြက္ဘူးဆိုၿပီး ပိတ္လိုက္လို႔ေတာ့ မရဘူးေပါ့။ ကြဲလြဲတဲ့ သေဘာ သဘာ၀ကိုလည္း က်ေနာ္စဥ္းစားမိပါတယ္။
တခ်ိန္က ေတာထဲမွာ ကာလၾကာရွည္ ရုန္းကန္ေနရင္း က်ေနာ္ စာတအုပ္ကို ဖတ္မိရာက ရလာတဲ့ စာသားေလးကို ဒိုင္ယာရီရဲ႔ ထိပ္မွာ ကူးေရးၿပီး၊ ကိုယ့္ဘာသာ အားတင္းထားမိပါတယ္။ အေၾကာင္းက ဘုရားေလာင္း မဟာဇနကၠ ဇာတ္လမ္းကို ဥပမာယူ ေရးထားတာပါ။ က်ေနာ္မွတ္မိေသးတဲ့ စာသားေလးက "ကမ္းမျမင္ လမ္းမျမင္မွာ ကူးခတ္ ရုန္းကန္ေနတဲ့ မဟာဇနကၠက ေသြးရူးေသြးတန္း လုပ္ေနတာမဟုတ္။ သူလုပ္စရာရွိတဲ့ တခုတည္းေသာ လုပ္ငန္းကို အာရံုထား တစိုက္မတ္မတ္ လုပ္ ေဆာင္ေနျခင္းသာ" ဆိုတဲ့ စာသားေလးပါ။ ကံေကာင္းခ်င္ေတာ့ မဟာဇနကၠဇာတ္မွာ ေတာ့ ကယ္မယ့္သူ ေမခလာ ေရာက္ လာခဲ့ပါတယ္။ တခ်ိန္က ႀကိဳက္လြန္းလို႔ က်ေနာ့္ဒိုင္ယာရီထဲမွာ ကူးေရးထားတဲ့ စာသားေလးကို ျပန္ေျပာတာပါ။ ဇနကၠ လို ဇြဲနဘဲနဲ႔ ကူးခတ္ေနသူေတြလည္း အမ်ားႀကီး ရွိႏိုင္ပါေသးတယ္။ အရာထင္မႈ အတြက္ကို ဆုေတာင္းမိပါရဲ႔။
ေယာဟန္ေအာင္
၂၈ ဧၿပီ ၂၀၀၉။
10 comments:
ပန္းခ်ီတခ်ပ္ကို ဖတ္ရႈေနရသလိုမ်ိဳး...
ကဗ်ာတပုဒ္ကို အႏွစ္ခ်ဳပ္ေနသလိုမ်ိဳး...
အားလံုးလြတ္လပ္စြာ ခံစားၾကပါေစ...
က်ေနာ္မွတ္မိေသးတဲ့ စာသားေလးက "ကမ္းမျမင္ လမ္းမျမင္မွာ ကူးခတ္ ရုန္းကန္ေနတဲ့ မဟာဇနကၠက ေသြးရူးေသြးတန္း လုပ္ေနတာမဟုတ္။ သူလုပ္စရာရွိတဲ့ တခုတည္းေသာ လုပ္ငန္းကို အာရံုထား တစိုက္မတ္မတ္ လုပ္ ေဆာင္ေနျခင္းသာ" ဆိုတဲ့ စာသားေလးပါ။ ကံေကာင္းခ်င္ေတာ့ မဟာဇနကၠဇာတ္မွာ ေတာ့ ကယ္မယ့္သူ ေမခလာ ေရာက္ လာခဲ့ပါတယ္။
ကိုေယာဟန္ေအာင္ေရ
ပန္းတိုင္ေရာက္ဖို႔ အတြက္ အဲဒီလူဟာ ၊ မေရမတြက္ႏိုင္တဲ႔ လက္ညွိဳးထိုးမွဳေတြနဲ႔ ကဲ႔ရဲ႔မွဳေတြ
ခံၾကရမွာ မလြဲ မေသြပါပဲ။
ဒါေပမယ္႔ အဲဒီလူကေတာ႔
ဒိုင္လူႀကီး ေျပာတာကို နားပိတ္ထားတယ္။
ဆရာ
မေရာက္ျဖစ္တာ ၾကာသြားတာေတာ့မဟုတ္ဘူး။ ဆရာ့ဘေလာ့ဂ္ကို ကၽြန္မ အျမဲေရာက္ပါတယ္။ မဖတ္ျဖစ္ပဲ ျပန္တာလည္း ရွိတယ္။ ဖတ္ၿပီးမွတ္ခ်က္မေရးျဖစ္ ႏႈတ္မဆက္ျဖစ္တာလည္း ရွိပါတယ္။ မဖတ္ျဖစ္တာက ဆရာ့ပို႔စ္ေတြကို ဖတ္တိုင္း မဆံုးပဲနဲ႔ ရပ္လို႔မရဘူး။ ၿပီးသြားရင္လည္း ကၽြန္မ အေတြးေတြက အဲးဒီအေၾကာင္းရာထဲမွာပဲ က်န္ေနတာမ်ားေတာ့ ကၽြန္မတင္ရမယ့္ Assignment ေတြ အခ်ိန္မီမတင္ႏိုင္မွာ စိုးရိမ္တာလည္း ပါတယ္။ အရင္က ဘေလာ့ဂ္လိုက္ဖတ္တာကို အေရမရ အဖတ္မရ အခ်ိန္ျဖဳန္းတယ္လို႔ ကၽြန္မကို အျမဲတမ္း ေျပာခဲ့တဲ့ ကၽြန္မအမ်ိဳးသားကိုယ္တိုင္က အခု ဘေလာ့ဂ္ တခ်ိဳ႔ကို လိုက္ဖတ္ေနၿပီး ဆရာ့ပို႔စ္ေတြ ဆိုရင္ အသည္းစြဲ ျဖစ္ေနၿပီ။ အခု ဒီိပို႔စ္ကိုလည္း သူက ညႊန္းေနတာနဲ႔ ကၽြန္မ ဖတ္ျဖစ္သြားတယ္။ Input, Output, Impact, outcome ေတြအေၾကာင္း စဖတ္ရေတာ့ Quantitative ႏွင့္ Qualitative research ေတြအတြက္ Sampling model ေတြResult ေတြကို တင္ျပထားတာလားလို႔ ဆက္ဖတ္လာတာ အဆံုးမွပဲ ဆရာဘာဆိုလိုခ်င္တယ္ဆိုတာ သိေတာ့တယ္။ ဆရာစဥ္းစားမိတဲ့ Impact ေတြကို ကၽြန္မလည္း စဥ္းစားမိပါတယ္။ လူတိုင္းက ဇနကၠမင္းသားလို ကမာၻေပါင္း ေလးအသေခ်ၤနဲ႔ တသိန္းစာ ကာလကို ပါရမီျဖည့္ထားသူေတြ မျဖစ္နိုင္ေတာ့ Outcome အတြက္ ဆရာေပးတဲ့ ဥပမာက နည္းနည္း အားနည္းေနတယ္လို႔ ကၽြန္မထင္တယ္။ ဥပမာ ေဆး ဒါမွ မဟုတ္ ေရာဂါတခုခုကို ကုသမႈအတြက္ သုေတသန ျပဳရင္ Sample တခုကို လူတရာနဲ႔ စလုပ္တယ္ဆိုပါစို႔ ဒီသုေတသနျပဳမႈ ေအာင္ျမင္၊မေအာင္ျမင္ကို ဆံုးျဖတ္တဲ့ ေနရာမွာ အဲဒီတရာလံုးလံုး ၿပီးတဲ့အထိ ပါသည္ျဖစ္ေစ၊ မပါသည္ျဖစ္ေစ outcome ကို ယူရင္ က်န္ေနတဲ့ အေရအတြက္နဲ႔ ပဲတြက္တာ မဟုတ္ပဲ Impact လို႔ ေျပာလို႔ရတဲ့ Sampling bias, Sampling error ျဖစ္သြားတဲ့ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳး ေၾကာင့္ ဒီ Experiment ကို ဆက္မလုပ္ပဲ ေဘးေရာက္သြားတဲ့အေရအတြက္ကိုပါ ထည့္တြက္ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ဆရာေျပာတဲ့ အေၾကာင္းအရာမွာလည္း အခုကၽြန္မေျပာတဲ့ Sample ဥပမာအတိုင္းပဲ ကၽြန္မ ယူဆတယ္ ဆရာ။ Experiment တခု မေအာင္ျမင္လို႔ ေနာက္တႀကိမ္ျပန္လုပ္ဖို႔ဆိုရင္ ခုနက Sampling bias နဲ႔ sampling error ေတြ မျဖစ္ရေအာင္ ဒါေတြ ဘာေၾကာင့္ ျဖစ္သြားတယ္ဆိုတာကိုေကာင္းေကာင္း ျပန္ေလ့လာၿပီး ဘယ္လိုကာကြယ္မလဲဆိုတာကို အစီစဥ္လုပ္ထားမွ ျဖစ္လိမ့္မယ္။ ကၽြန္မက က်န္းမာေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေက်ာင္းတက္ေနတယ္ဆိုေတာ့ အဲဒီဧရိယာက ဥပမာပဲ ေပးတတ္လို႔ မွားရင္လည္းမွားႏိုင္ပါတယ္။ ဆရာ့ပို႔စ္ကို ဖတ္တာ ဗဟုသုတရလို႔ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ဆရာ။
"Doing the right thing" is everything to me when I was young. Now, to me, doing the right thing is no longer enough. I have to do the right thing in a productive way.
တနည္းတနည္းနဲ႔ ခ်ီတက္ေနသူေတြအားလံုးမွာ
ပန္းတိုင္တခုမလြဲမေသြရွိေနပါတယ္ ၾဆာေယာေရ..
နားလည္စြာခံစားသြားပါတယ္ခင္ဗ်ာ
အကိုေရ.. output နဲ ့ impact ကြာျခားမွုကို ေသေသခ်ာခ်ာ မွတ္သားသြားပါတယ္ဗ်ာ။ တကယ္ကို စဥ္းစားသင့္တဲ့ အခ်က္ပါပဲ။ အကို ့စာေတြ အျမဲ လာဖတ္ျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ ့ post ေတြဆို အရမ္းသေဘာက်လို ့ ကြ်န္ေတာ့္ blog မွာ " ကြ်န္ေတာ္ၾကိဳက္ေသာ ပို ့စ္မ်ား" ဆိုျပီး ဒီကုိ ျပန္ညႊန္းထားတာေတြလဲ ရွိပါတယ္။ တလက္စတည္း ခြင့္ျပဳပါလို ့ ေတာင္းဆိုခ်င္ပါတယ္ဗ်ာ။
အကို ့စာေတြမွာ ကိန္းဂဏန္းအမ်ားစု ထည့္ေရးထားတဲ့အတြက္ စာတမ္းဆန္ဆန္ ျဖစ္ေပမယ့္ အေရးပါတဲ့ ပို ့စ္ေတြ ျဖစ္လုို ့ အားေပးေနပါတယ္။
အကိုေရ.. output နဲ ့ impact ကြာျခားမွုကို ေသေသခ်ာခ်ာ မွတ္သားသြားပါတယ္ဗ်ာ။ တကယ္ကို စဥ္းစားသင့္တဲ့ အခ်က္ပါပဲ။ အကို ့စာေတြ အျမဲ လာဖတ္ျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ ့ post ေတြဆို အရမ္းသေဘာက်လို ့ ကြ်န္ေတာ့္ blog မွာ " ကြ်န္ေတာ္ၾကိဳက္ေသာ ပို ့စ္မ်ား" ဆိုျပီး ဒီကုိ ျပန္ညႊန္းထားတာေတြလဲ ရွိပါတယ္။ တလက္စတည္း ခြင့္ျပဳပါလို ့ ေတာင္းဆိုခ်င္ပါတယ္ဗ်ာ။
အကို ့စာေတြမွာ ကိန္းဂဏန္းအမ်ားစု ထည့္ေရးထားတဲ့အတြက္ စာတမ္းဆန္ဆန္ ျဖစ္ေပမယ့္ အေရးပါတဲ့ ပို ့စ္ေတြ ျဖစ္လုို ့ အားေပးေနပါတယ္။
နိဂိုး နဲ႕ ကိုးကား ခ်က္ေလးကို ႏွစ္သက္သြားပါတယ္။ စဥ္းစားစရာေလးေတြပါပဲ။ တကယ္ကေတာ့..output ပဲ ၾကည့္ၾကည့္ input ပဲ ၾကည့္ၾကည့္.. ျဖစ္စဥ္ကိုလည္း အထင္အရွားျမင္ေနရမွာပဲေလ။
ေတြေ၀မႈကုိယ္စီရွိၾကပါတယ္ဆရာ။ မNgeNaing ေျပာတာ အမွန္ေပမယ့္ ရင္းရမွာက လူ႕အသက္တင္မကဘူး ဘ၀ေတြ ဘ၀ေတြ အမ်ားႀကီးမဟုတ္ပါလား။ ကၽြန္မကေတာ့ အၿမဲေတြေ၀တတ္ပါတယ္။ ကၽြန္မတုိ႕မွာ ပန္းတုိင္ရွိပါတယ္။ မေအာင္ျမင္ေသာ လမ္းေတြလဲ ေလွ်ာက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ ဘယ္ေလာက္ထပ္ရင္း ၾကရပါဦးမလဲ။ လမ္းမရွိဘူးျဖစ္ေနတယ္ဆရာေရ။ အားလုံး ၀ုိင္း၀န္းစဥ္းစားရမယ့္ လမ္းပါ။ ခုအခ်ိန္မွာေတာ့ မုိးမုိး(အင္းလ်ား)၀ထၳဳေခါင္းစဥ္တစ္ခုလုိပါပဲ “ေပ်ာက္ေသာလမ္းမွာ စမ္းတ၀ါးနဲ႕”
က်ေနာ္မွတ္မိေသးတဲ့ စာသားေလးက "ကမ္းမျမင္ လမ္းမျမင္မွာ ကူးခတ္ ရုန္းကန္ေနတဲ့ မဟာဇနကၠက ေသြးရူးေသြးတန္း လုပ္ေနတာမဟုတ္။ သူလုပ္စရာရွိတဲ့ တခုတည္းေသာ လုပ္ငန္းကို အာရံုထား တစိုက္မတ္မတ္ လုပ္ ေဆာင္ေနျခင္းသာ" ဆိုတဲ့ စာသားေလးပါ။
ွဆရာေရ လာၿပီးဖတ္သြားတယ္ လာၿပီးခံစားသြားတယ္ေပါ့။ ေနာက္ေတာ့ site ေလးတစ္ခုမွာ ေပ်ာ္စရာ ကဗ်ာေလးေတြ ေရးရင္း ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ထဲမွာ ဆရာ့post ရဲ႕ ေ၀ဒနာေတြကူးစက္သြားတယ္။ ဆရာ့ကုိလည္း ရြတ္ျပခ်င္လုိက္တာ။
“ကူးခတ္ဆဲလမ္းမ်ား”
လမ္းေတြက ေျခေထာက္ေတြကုိ သယ္သလား
ေျခေထာက္ေတြက လမ္းေတြကုိ ေဆာင္သလား
လမ္းေလွ်ာက္ရင္း လမ္းေပ်ာက္သူ
ေအာင္ျမင္ျခင္းေရ...
လက္နက္သံတ၀ုန္း၀ုန္းနဲ႕ တုိက္ပြဲဆင္လုိ႕လဲမရ
အလံျဖဴ တလူလူလႊင့္လုိ႕ ေၾကေအးလုိ႕လဲမရ
နင္မေရာက္လာလဲ
ငါ့မွာ တုိက္ၿပီးရင္းတုိက္ေနရ
ေလွ်ာက္လည္းေလွ်ာက္ေနဆဲ
တုိက္လည္း တုိက္ေနဆဲ
“ပန္းတုိင္”ဆုိတာမွ မရွိေတာ့ ...
ဘယ္ခရီးေရာက္ပါ့မလဲ
ပန္းတုိင္ေရ
ေရြးခ်ယ္ခြင့္မွ မရေတာ့
ဦးတည္ရာ မဲ့ ရေပါ့
မနစ္ျမဳပ္ျခင္းကုိသာ ရည္ရြယ္
လမ္းေတြထဲကူးခတ္
ေရြးခ်ယ္ခြင့္မရွိတဲ့အခါ
ကူးခတ္မႈသာ ရွင္သန္ရာ ။။
Post a Comment