ဟားဗတ္ဒိုင္ယာရီ (၁)

အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ရယ္၊ ကံေကာင္းေထာက္မလို႔ရယ္ပဲ ဆိုရပါလိမ့္မယ္။ က်ေနာ္ ဟားဗတ္တကၠသိုလ္ကို ေရာက္ ခဲ့ရသလို ပညာသင္ၾကားခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းေတြကို ျပန္ေရးပါလားလို႔ မိတ္ေဆြတခ်ဳိ႔က တိုက္တြန္းလာခဲ့ပါတယ္။ တကယ္ကေတာ့ က်ေနာ္က ျပန္ေရးဖို႔ အႀကိမ္ႀကိမ္ စဥ္းစားဖူးပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လည္းဆိုေတာ့ "ကိုယ့္ကိုယ္ကိုေဖာ္ မသူ ေတာ္" ဆိုတာမ်ဳိး ျမန္မာစကားမွာ ရွိသလို၊ ႏိုင္ငံျခားတကၠသိုလ္ႀကီးေတြမွာ တက္ခဲ့သူေတြက ဒီလိုအေတြ႔အၾကံဳေတြ ျပန္ ေရးၾကတာကလည္း ရွားရွားပါးပါး မဟုတ္လား။ တိုက္တြန္းၾကသူ မိတ္ေဆြေတြကေတာ့ ေနာင္လာေနာက္သား လူငယ္ ကေလးေတြက အားက်ဖြယ္လည္း ျဖစ္ေအာင္၊ က်ေနာ္တို႔ ပညာေရးစနစ္နဲ႔ သူတို႔ေတြ ပညာေရးစနစ္က ဘာေတြ ကြာျခား ေနသလဲဆိုတာ ထင္ရွားသိသာေအာင္ ေရးျပပါ လို႔ အၾကံေပးလာပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ပဲ ျပန္ေရးျဖစ္ပါတယ္။ ဒိုင္ယာရီလို႔သာ နာမည္ေပးထားတာပါ။ တကယ္ကေတာ့ က်ေနာ့္ မွတ္မိမွတ္ရာ သတိရဖြယ္အေၾကာင္းေလးေတြကို ျပန္ေရးျဖစ္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ေတာထဲမွသည္ ဟားဗတ္ဆီသို႔

က်ေနာ္က ၁၉၈၈ ခုႏွစ္၊ ဒီမိုကေရစီ အေရးေတာ္ပံုႀကီးကို စစ္တပ္က အၾကမ္းဖက္ၿဖိဳခြဲၿပီးေနာက္ပိုင္းမွာ ေတာထဲကို ေရာက္ လာခဲ့တယ္။ ေရာက္လာခဲ့တယ္ ဆိုတာထက္ ကိုယ့္ဖာသာ ထြက္လာခဲ့တယ္လို႔ ေျပာရပါလိမ့္မယ္။ တကယ္ကေတာ့ ဖမ္း မွာဆီးမွာေၾကာက္လို႔ ထြက္ေျပးလာၾကတာထက္စာရင္၊ အဲသည္အခ်ိန္က လူငယ္ပီပီ လက္နက္ကိုင္တိုက္မွရမယ္လို႔ ျမင္ ၾကၿပီး၊ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးဆက္ဆင္ႏႊဲၾကမယ္ ဆိုၿပီး ေတာထဲကို ထြက္လာခဲ့ၾကတာပါ။ အဲသည္အခ်ိန္က က်ေနာ္ က ေဆးတကၠသိုလ္ (၂) မွာ ေနာက္ဆံုးႏွစ္ အပိုင္း (ခ) အတန္းမွာ ပညာသင္ၾကားေနဆဲ ထြက္လာခဲ့တာပါ။ ေျပာရမယ္ဆို ရင္ေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ ဆရာ၀န္ျဖစ္ဖို႔ လအခ်ဳိ႔ပဲ ဆက္သင္ၾကားဖို႔ လိုေတာ့တဲ့ အခ်ိန္ပါ။ ေတာထဲေရာက္လာေတာ့လည္း ပညာဆက္သင္ၾကားခြင့္ရမယ္ဆိုတာေတြ မေမွ်ာ္လင့္ခဲ့မိပါဘူး။ ပထမကာလေတြမွာ က်ေနာ္က စခန္းတခုမွာ ေဆးမွဴး ေလးအျဖစ္ တာ၀န္ယူခဲ့ရပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းေတာ့ ႏိုင္ငံေရးတာ၀န္ေတြ ယူခဲ့ရပါတယ္။ သင္ခဲ့တာက ေဆးပညာ၊ လုပ္ ေနရတာက အျခားကိစၥေတြ ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။ ႏိုင္ငံကိုက အလြဲဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔လည္း အလြဲအႀကိမ္ႀကိမ္ၾကံဳၾကရ တာေပါ့ဗ်ာ။

ေတာထဲေရာက္ခါစ အစပိုင္းေလာက္မွာ ႏိုင္ငံျခားပညာေတာ္သင္ အစီအစဥ္ေတြလုပ္မယ္လို႔ ၾကားလာၾကရပါတယ္။ ၁၉၈၈- ၈၉ ႏွစ္ဆန္းပိုင္းေလာက္မွာ အဲသည္အခ်ိန္က တပ္ေပါင္းစု ျမန္မာႏိုင္ငံ၊ ဒီမိုကရက္တစ္မဟာမိတ္အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ (DAB) က စီစဥ္တာပါ။ အဲသည္အခ်ိန္က တပ္ေပါင္းစုမွာ ေခါင္းေဆာင္တာ၀န္ယူၾကသူ ေဒါက္တာတူးဂ်ာ အပါအ၀င္ အျခားေခါင္း ေဆာင္ေတြက ဂ်ာမဏီႏိုင္ငံကို ခရီးထြက္ၾကၿပီးေနာက္ပိုင္းမွာ ပညာေတာ္သင္ အစီအစဥ္အခ်ဳိ႔ သေဘာတူညီလာၾကတယ္ လို႔ ၾကားသိရပါတယ္။ အဲသည္အခ်ိန္ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္က နယ္စပ္ထြက္လာၾကသူ အမ်ားစုကလည္း တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူေတြ ဆိုေတာ့ ႏိုင္ငံတကာကလည္း ပညာဆက္သင္ၾကားဖို႔ ကူညီလိုၾကတာ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ က်ေနာ္တို႔ ေရာက္ ေနၾကတဲ့ ဘုရားသံုးဆူစခန္းဖက္မွာ ဒီသတင္းကို ျပန္ေျပာလာသူက မြန္ျပည္သစ္ပါတီက ေခါင္းေဆာင္ ႏိုင္ဟံသာပါ။ ပညာဆက္သင္ၾကားေရးကို အဲသည္အခ်ိန္က စိတ္၀င္စားၾကသူက အေတာ္နည္းပါတယ္။ အမ်ားစုကေတာ့ ခ်မယ္-ႏွက္ မယ္ စစ္ေသြးႂကြေနၾကတဲ့ အခ်ိန္ပါ။ ပညာေတာ္သင္သြားဖို႔ဆိုတာ စခန္းမွာ အစည္းအေ၀း ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြ ဘာေတြလုပ္ ၿပီး၊ အတင္းအက်ပ္ ဆံုးျဖတ္ရတာပါ။ ပညာသင္ၾကားဖို႔ဆိုတာကလည္း ေရရွည္ျမႇဳပ္ႏွံမႈျဖစ္တယ္၊ သြားတဲ့သူေတြက အနစ္ နာခံၿပီး သြားရမယ့္ ပံုစံမ်ဳိးအထိ ေျပာဆိုဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကရတာပါ။ ေနာက္ေတာ့ လူေရြးခ်ယ္ၾက၊ ေနာက္ခံမွာ ေစာင္ေတြကာၿပီး ပတ္္စ္ပို႔တ္ဓါတ္ပံုေတြ ရိုက္ၾကတာလည္း မွတ္မိပါေသးတယ္။ ေနာက္ေတာ့ DAB အစီအစဥ္က ဘယ္လို ျဖစ္သလဲမသိဘူး။ အဖ်ားရွဴးသြားပါတယ္။ ဂ်ာမဏီသြားဖို႔ ေရြးထားသူေတြကလည္း ၾကားအင္းဆိပ္ႀကီးၿမိဳ႔နယ္ဖက္ ေရွ႔တန္း ေတာင္ေပါက္ ၂၄ ရြာကို ေရာက္သြားၾကပါတယ္။

တခါ ၁၉၉၀ ႏွစ္မ်ား အလယ္ပိုင္းကိုေရာက္လာေတာ့ ပညာေတာ္သင္အစီအစဥ္ ဆိုတာေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ Open Society Institute (OSI) ဆိုတဲ့ ေငြေၾကးအရင္းရွင္ႀကီး ေဂ်ာ့ခ်္ ဆိုရို႔စ္ (George Soros) က တည္ေထာင္ထားတဲ့ အဖြဲ႔က ကူညီတဲ့ ပညာေတာ္သင္ အစီအစဥ္အခ်ဳိ႔လည္း ျဖစ္လာၾကပါတယ္။ သည္လိုနဲ႔ နယ္စပ္ေရာက္အခ်ဳိ႔လူငယ္ေတြကလည္း ပညာဆက္သင္ၾကားႏိုင္ဖို႔ ျဖစ္လာပါတယ္။ အဲသည္အခ်ိန္က UN ဒုကၡသည္ အသိအမွတ္ျပဳကဒ္ျပားနဲ႔ဆိုရင္ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ TOEFL လို႔ေခၚတဲ့ အဂၤလိပ္စာ အရည္အခ်င္းစစ္ စာေမးပြဲ၀င္ခြင့္စာေမးပြဲကို ပထမပိုင္းမွာ ၀င္ခြင့္ရၾကပါေသးတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ပတ္စ္ပို႔မရွိရင္ မရၾကေတာ့ပါဘူး။

က်ေနာ္ ေက်ာင္းသြားဖို႔ ျဖစ္လာတဲ့အခ်ိန္က ၂၀၀၁ ခုႏွစ္မွပါ။ က်ေနာ္ ဟားဗတ္တကၠသိုလ္ကို မသြားမီမွာ ကိုေအာင္ႏိုင္ဦး နဲ႔ ကို၀င္းမင္းတို႔က ေက်ာင္းမွာ အရင္သြားၿပီး စာသင္ေနၾကပါၿပီ။ အဲသည္ကာလမွာ ဟားဗတ္တကၠသိုလ္က ျမန္မာျပည္ တြင္းမွာရယ္၊ နယ္စပ္ေဒသမွာ ေက်ာင္းသားအခ်ဳိ႔လာေရာက္ စည္းရံုးတာေတြ စလာခဲ့ပါတယ္။ ဟားဗတ္တကၠသိုလ္မွာ အရင္က ျမန္မာေက်ာင္းသားေတြ ေက်ာင္းတက္ခြင့္ရခဲ့ဖူးတာေတြ ရွိပါတယ္။ NLD ပါတီက ဗဟိုအလုပ္အမႈေဆာင္ အဖြဲ႔ ၀င္ ဦးညြန္႔ေ၀က ၁၉၅၀ ခုႏွစ္ပိုင္းေတြတုန္းက ဟားဗတ္တကၠသိုလ္မွာ ေက်ာင္းတက္ပညာသင္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္း တခါ ျပတ္သြားျပန္ပါတယ္။ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္ပိုင္းေလာက္မွာ အခ်ဳိ႔သူေတြ ပညာသင္ခြင့္ရျပန္ပါတယ္။ တခါ ျပန္ျပတ္သြားျပန္ပါ တယ္။ ေနာက္ေတာ့ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္ ပတ္၀န္းက်င္ေလာက္ေရာက္မွ တခါ အခြင့္အလမ္း ျပန္ေပၚလာတာပါ။ အခုလို အစီ အစဥ္ေတြ စလာတက ျမန္မာႏိုင္ငံ အနာဂတ္တည္ေဆာက္ေရးကိစၥေတြ ေက်ာင္းဖက္က စဥ္းစာလာတာမ်ဳိး ျဖစ္ႏိုင္သလို၊ ေက်ာင္းသားေတြကို လာစည္းရံုးတဲ့ မစၥ ကာရိုးလ္ ဂေရာ္ဇင္ (Carol Grodzins) ရဲ႔ စိတ္ေစတနာလည္း ပါ၀င္ပါလိမ့္မယ္။ သူက (Mason Program) ေမဆင္ပရိုဂရမ္ရဲ႔ ဒါရိုက္တာ  တာ၀န္ယူခဲ့ဖူးသလို၊ ေနာက္ပိုင္း တာ၀န္မယူေတာ့တဲ့ကာလမွာ လည္း ေက်ာင္းသားေတြ ရွာေဖြစည္းရံုးသူ အျဖစ္ ဆက္လက္တာ၀န္ယူဆဲပါ။ ဒီလိုနဲ႔ ေက်ာင္းေလွ်ာက္လႊာ က်ေနာ့္လက္ ထဲ ေရာက္လာခဲ့ပါတယ္။   

တကယ္ေတာ့ ေက်ာင္းသြားမယ္လို႔ ျပင္ဆင္ကတည္းက ၂၀၀၀ ခုႏွစ္ကတည္းက စၿပီး ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္တာေတြ လုပ္ၾကရ ပါတယ္။ TOEFL ေျဖဖို႔ လုပ္ၾကရတာ၊ ေက်ာင္းေလွ်ာက္လႊာ ျပင္ဆင္ရတာ၊ ကိုယ့္ကိုေထာက္ခံမယ့္သူ ၃-ဦး ရွာရတာေတြ လုပ္ၾကရပါတယ္။ က်ေနာ့္အဖို႔ကေတာ့ ပတ္စ္ပို႔လုပ္တာေတြပါ ျပင္ရပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လည္းဆိုေတာ့ အဲသည္အခ်ိန္မွာ TOEFL ေျဖဖို႔ဆိုရင္ တရား၀င္ပတ္စ္ပို႔တ္ မရွိရင္ မရေတာ့ပါဘူး။ အဲသည္ေတာ့လည္း ျမန္မာျပည္ထဲကို ျပန္ဆက္သြယ္၊ ပတ္စ္ပို႔တ္ တခုရေအာင္ လုပ္ၾကရပါတယ္။ တကယ္ေတာ့လည္း ဖက္ေပါင္းစံု ျခစားေနတဲ့ ႏိုင္ငံတခုမွာ ပတ္စ္ပို႔တခုရဖို႔ ဆိုတာကလည္း ေငြေပးရင္ ျဖစ္ေနေတာ့ မခက္လွပါဘူး။ သို႔ေသာ္လည္းေပါ့ေလ၊ ျပည္ပကေန တရားမ၀င္ရပ္တည္ေနရသူ တဦး၊ အတိုက္အခံအင္အားစု၀င္တဦးက လုပ္ရတာဆိုေတာ့ သိပ္ၿပီးေတာ့လည္း မလြယ္လွပါဘူး။

ဒီအခ်ိန္မွာ က်ေနာ့္အတြက္က ေငြေၾကးက က်ပ္တည္းလွသလို၊ အကုန္အက်ကလည္း မ်ားလွပါတယ္။ တဖက္မွာလည္း ႏိုင္ငံေရးအရ ကိုမိုးသီးဇြန္၊ က်ေနာ္ အပါအ၀င္ အခ်ဳိ႔က ABSDF ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းက ထြက္ၿပီး၊ လူ႔ေဘာင္သစ္ပါတီနဲ႔ ပူးေပါင္းဖို႔ ျဖစ္လာပါတယ္။ အလားတူ ေဒါက္တာႏိုင္ေအာင္နဲ႔ အခ်ဳိ႔ေသာ ABSDF ေခါင္းေဆာင္ေတြကလည္း ႏႈတ္ထြက္ ၾကၿပီး NDD (Network for Democracy and Development) ကို ထူေထာင္ ၾကပါတယ္။ ABSDF ကို လူငယ္ပိုင္း ေခါင္း ေဆာင္သစ္ေတြ လက္ထဲ လႊဲခဲ့ဖို႔ ဆံုးျဖတ္ၾကပါတယ္။ အဖြဲ႔အစည္းအတြင္း ေခါင္းေဆာင္မႈ အက်ပ္အတည္း ျပႆနာေတြ ေၾကာင့္ ပါသလို၊ ႏိုင္ငံေရး အက်ပ္အတည္းေတြေၾကာင့္လည္း ပါပါတယ္။ အဲသည္အခ်ိန္မွာ ကိုစိုင္းျမင့္သူက ABSDF ၾကားကာလ ဥကၠ႒ျဖစ္လာပါတယ္။ ဆိုလိုတာကေတာ့ က်ေနာ့္အေနနဲ႔လည္း အေတာမသတ္ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲေတြနဲ႔ ရႈပ္ေနတဲ့ၾကားမွာ TOEFL ေျဖႏိုင္ဖို႔ လုပ္ရပါတယ္။ အဲသည္အခ်ိန္မွာပဲ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္က စခဲ့တဲ့ "၉ ေလးလံုး စီမံခ်က္" ႏိုင္ငံ ေရး လႈပ္ရွားမႈကလည္း ေနာက္ဆက္တြဲ အၿပီးမသတ္ႏိုင္ေသးဘဲ ဆက္လုပ္ေနရတဲ့ ကာလပါ။  

ဟားဗတ္တကၠသိုလ္က လိုအပ္ခ်က္အရဆိုရင္ TOEFL အမွတ္က ျမင့္ပါတယ္။ အဲသည္အခ်ိန္မွာ TOEFL ေျဖဖို႔လည္း အျခားေျဖဖူးသူေတြဆီက ဆည္းပူးၾကရပါတယ္။ အဖြဲ႔အစည္းမွာ တာ၀န္ယူေနရင္း အဂၤလိပ္လို ေျပာရဆိုရ၊ ပရိုပိုဆယ္ ေတြ၊ ရီပို႔တ္ေတြ ေရးရဆိုေတာ့ အဂၤလိပ္စာကေတာ့ ကိုယ့္ကိုယ္ကို မဆိုးလွဖူးလို႔ ထင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ TOEFL ေျဖမွ သာပဲ အေသအခ်ာ ျပန္ေလ့လာျဖစ္ပါတယ္။ အၾကံေပးသူတို႔က ဆိုပါတယ္။ TOEFL ဆိုတာ ကိုယ္သိတာကို ေမးတာ မဟုတ္၊ ကိုယ္မသိတာကို ေမးတာ။ အခ်ိန္တိုအတြင္း အကန္႔အသတ္နဲ႔ ေျဖၾကရတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္လည္း တဖက္က စိတ္ ဖိစီးမႈ ရွိပါတယ္။ ေနာက္အၾကံေပးမႈ တခုကေတာ့ TOEFL ေျဖဖို႔ ျပင္ဆင္ေနတဲ့အခါမွာ တရက္ကို အနည္းဆံုးတနာရီ ဖတ္ပါ။ ဒီလိုနဲ႔ ၃ လတိုင္တိုင္လုပ္ပါလို႔ ဆိုလာပါတယ္။ ၃-လ လုပ္တဲ့အမွတ္နဲ႔ ၆-လ လုပ္တဲ့ အမွတ္ဟာ အတူတူပဲလို႔ ဆိုလာပါတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ အဲသည္ကာလမွာ sub-title ပါတဲ့ ဗီဒီယိုရုပ္ရွင္ေတြ ထိုင္ၾကည့္ျဖစ္တာကေတာ့ က်ေနာ္ TOEFL ေျဖဖို႔အတြက္ အထူးအေထာက္အကူ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုး TOEFL အမွတ္ စနစ္ေဟာင္းနဲ႔ဆိုရင္ က်ေနာ္ ၅၇၀ ပတ္၀န္းက်င္ေလာက္ ရလာခဲ့ပါတယ္။

ေနာက္တခု ျပင္ဆင္ရတာက ေက်ာင္း၀င္ခြင့္နဲ႔ ပညာသင္ဆုေငြ ဂရန္႔ေတြရဖို႔ ရွာေဖြရ၊ အက္ေဆး (Essays) ေတြ ေရးရ တာပါပဲ။ ဒီေနရာမွာ ေက်ာင္း၀င္ခြင့္ရဖို႔က ပိုအေရးႀကီးပါတယ္။ ပိုက္ဆံရွာတာကေတာ့ ေနာက္မွပါ။ ေက်ာင္း၀င္ခြင့္ရထား ရင္ စေကာ္လာရွစ္ ရွာတာက ပိုလြယ္ပါတယ္။ အကယ္၍ ေငြမျပည့္စံုေသးရင္ေတာင္ ေနာက္တႏွစ္မွေက်ာင္းတက္မယ္ ဆိုၿပီး defer လုပ္ထားလို႔ ရႏိုင္ပါတယ္။ ေက်ာင္း၀င္ခြင့္ ေသခ်ာထားတဲ့အခါ ေက်ာင္းတက္ဖို႔ေငြရွာရတာကလည္း ပိုလို႔ အဆင္ေျပပါတယ္။ ေက်ာင္း၀င္ခြင့္က ဘယ္ေနမွန္းမသိဘူးဆိုရင္ ေငြရွာရတဲ့အခါလည္း မေသမခ်ာ ျဖစ္ေနႏိုင္ပါတယ္။

ေက်ာင္း၀င္ခြင့္အတြက္ အက္ေဆးေတြေရးရ ျပန္ပါတယ္။ အဲသည္အခ်ိန္မွာလည္း တခုအၾကံေပးဖို႔ ရွိျပန္ပါေသးတယ္။ ေနာက္ပိုင္း ေက်ာင္းတက္ခ်င္ၾကသူ လူငယ္အမ်ားအျပားကလည္း က်ေနာ့္ဆီကို အၾကံေတာင္းၾကတာ ရွိပါတယ္။ သတိ ခ်ပ္စရာကေတာ့ ေက်ာင္းေတြက ေခါင္းေဆာင္ (leaders) ေတြကို ရွာေနတာပါပဲ။ ေနာက္လိုက္ေတြကို ရွာေနတာ မဟုတ္ ပါ။ ကိုယ္က ေခါင္းေဆာင္တဦး ျဖစ္ေၾကာင္း၊ သို႔မဟုတ္ ေခါင္းေဆာင္မႈ အရည္အေသြး မေခသူျဖစ္ေၾကာင္း ျပသဖို႔ လိုပါ တယ္။ က်ေနာ္တို႔ ယဥ္ေက်းမႈမွာက ကိုယ့္အေၾကာင္း သိပ္ၿပီးႂကြား၀ါေဖာ္ျပေလ့ မရွိၾကပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အမ်ားသူငါနဲ႔ ယွဥ္ အေရြးခံရဖို႔ ၿပိဳင္ဆိုင္ၾကတဲ့ကာလမွာ ကိုယ့္အရည္အခ်င္းကို ေသခ်ာေရးျပႏိုင္မွ ေတာ္ကာ က်ပါလိမ့္မယ္။ မဟုတ္ရင္ ဘာျဖစ္လို႔ ကိုယ့္ကို ေက်ာင္းက ေရြးရမွာလဲ ဆိုတာလည္း အေသအခ်ာ စဥ္းစားဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္မႈဆိုတဲ့ ေနရာမွာလည္း ႏိုင္ငံေရးမွသာ မဟုတ္ပါဘူး။ ပညာေရး၊ လူမႈေရး၊ အျခား အားကစား စသျဖင့္ ကိစၥ အမ်ားအျပားရွိပါ တယ္။ ေနာက္တခုက ေက်ာင္းေတြရဲ႔ Psychology စိတ္ကူး စဥ္းစားပံုကိုလည္း သိထားဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ေက်ာင္းေတြက သူတို႔ ေရြးခ်ယ္သူေတြမွာ လူေပါင္းစံု ပါ၀င္ေစခ်င္ၾကပါတယ္။ ဖက္ရွင္မယ္ကအစ၊ ဘတ္စကက္ေဘာ ထူးခၽြန္သူအဆံုး အားလံုး လူစံုတက္စံုျဖစ္ေအာင္ ေရြးခ်ယ္လိုၾကတဲ့ ဆႏၵရွိပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ေက်ာင္းတက္ရတဲ့ ေက်ာင္းသားအုပ္စုေတြ ထဲမွာ rock singer ဆိုေတာ္ပါပါတယ္။ ကာတြန္းဆရာပါတယ္။ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း၊ သံအမတ္လက္ရွိတာ၀န္ယူေနသူ၊ အေရွ႔ဥေရာပႏိုင္ငံတခုက ဗဟိုဘဏ္ဥကၠ႒၊ ကာတြန္းဆရာ၊ သူပုန္၊ အန္ဂ်ီအို၊ Dunkin Donut ဆိုင္ မန္ေနဂ်ာ၊ စသျဖင့္ အကုန္ပါ၀င္ပါတယ္။ ကိုယ့္အားသာခ်က္ကို ေသခ်ာေဖာ္ျပေပးဖို႔ပဲ လိုအပ္ပါတယ္။ ေက်ာင္းသားေရြးခ်ယ္ေရး ဘုတ္အဖြဲ႔ အစည္းအေ၀းတခုဆီမွာ ပါ၀င္ခဲ့တဲ့သူ တဦးဆီက ျပန္ၾကားရတဲ့သတင္းအရဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ ေက်ာင္းတက္ၾကတဲ့ႏွစ္မွာ ပါ၀င္တဲ့ ျမန္မာျပည္က ကာတြန္းဆရာ ကိုေအာ္ပီက်ယ္ကိုဆိုရင္ ေရြးခ်ယ္သူ ဘုတ္အဖြဲ႔၀င္ လူႀကီးတိုင္းက အမွတ္ေပး ေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾကတယ္လို႔လည္း သိခဲ့ရပါတယ္။

ေနာက္ေဆာင္းပါးတခုကေတာ့ ကိုယ့္ရဲ႔ ေရွ႔ေမွ်ာ္ျမင္ခ်က္ (vision) နဲ႔ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာလည္း က်ေနာ္တို႔က ႏိုင္ငံနဲ႔ခ်ီၿပီး စဥ္းစားထားတာက ကာလအေတာ္ၾကာခဲ့ၿပီဆိုေတာ့ သိပ္ေတာ့ ျပႆနာ မရွိလွပါဘူး။ ဆင္ဖမ္းမယ္၊ က်ားဖမ္း မယ္ေတြ ေရးေပးလိုက္ပါတယ္။ က်ေနာ္ျပန္ၾကားရတာေတြလည္း ရွိပါတယ္။ အခ်ဳိ႔က ဒီဘြဲ႔ရတဲ့အခါ ဘာလုပ္မလဲဆိုေတာ့ လခနည္းနည္း ပိုတိုးတာေပါ့ဆိုတဲ့ အျမင္ရွိသူေတြကို ေက်ာင္းက ေရြးခ်ယ္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီ အက္ေဆးကလည္း ေက်ာင္းသား ေရြးခ်ယ္ခံရဖို႔က အေရးႀကီးလွပါတယ္။

ေနာက္ထပ္ အေရးႀကီးတဲ့အခ်က္တခုျဖစ္တဲ့ ေက်ာင္း၀င္ခြင့္ရေရး လူ ၃-ဦးရဲ႔ ေထာက္ခံစာ ကိစၥေတြကို ေနာက္အပတ္မွာ က်ေနာ္ ဆက္ေရးပါ့မယ္။