ဟားဗတ္ဒိုင္ယာရီ (၃)

ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးကို ေရာက္တယ္ဆိုေတာ့ အားေတာ့ငယ္သား။

ဟားဗတ္တကၠသိုလ္က အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ မက္ဆာခ်ဴးဆက္ျပည္နယ္၊ ကိန္းဘရစ္ၿမိဳ႔မွာ ရွိတယ္။ ကိန္းဘရစ္ ဆိုတာက ၿမိဳ႔ကေလးပါ။ လူေတြ အမ်ားစုက ေဘာ့စတြန္ၿမိဳ႔ႀကီးကို ပိုသိၾကတယ္။ က်ေနာ့္ကို ဟားဗတ္တကၠသိုလ္မွာ ေရာက္ေနတဲ့ ကို၀င္းမင္းက ေလဆိပ္မွာ လာႀကိဳတယ္။ ကံဆိုးခ်င္ေတာ့ အိပ္ေတြက က်ေနာ္နဲ႔အတူ ပါမလာဘဲ၊ အ၀တ္ တထည္ ကိုယ္တခုနဲ႔ ဆင္းလာရတယ္။ (ေနာက္ေတာ့မွ ေလေၾကာင္းလိုင္းက အ၀တ္အိပ္ေတြ လာပို႔တယ္။)

၂၀၀၁ ခုႏွစ္မွာ ကို၀င္းမင္းက ေက်ာင္းအၿပီး၊ က်ေနာ္က ေက်ာင္းအ၀င္ ျဖစ္ေနတယ္။ ကံေကာင္းခ်င္ေတာ့ သူနဲ႔ သူ႔ဇနီး ခရစ္စတီးနားက ထိုင္းျပန္မွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ သူတို႔ရွိသမွ် ပရိေဘာဂ၊ အျခား ပစၥည္းပိုင္ဆိုင္မႈ အေတာ္မ်ားမ်ား လည္း ဆက္ခံလိုက္ရေသးတယ္။ တန္ဖိုးရွိတဲ့ ပစၥည္းေတြလည္းပါတယ္။ ဥပမာ ရွားရွားပါးပါး ရွာ၀ယ္ရမယ့္ ငရုတ္ဆံုလို ဟာမ်ဳိးကအစ၊ ျမန္မာအစားအစာေတြ၊ အျခားတိုလီမုတ္စေတြပါတယ္။

ေက်ာင္းျပန္တက္ရမယ္ဆိုေတာ့ လူက ကေလးလိုျဖစ္ေနတယ္။ ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးဆိုေတာ့ အရွိန္သား။ ကို၀င္းမင္းကို မိဘက ကေလးေက်ာင္းလိုက္ပို႔သလို လိုက္ပို႔ခိုင္းဖို႔ေတာင္ စဥ္းစားမိတယ္။ သူလည္း သူ႔ဘြဲ႔ယူခါနီး စီစဥ္ရတဲ့ကိစၥေတြနဲ႔ ဆိုေတာ့ မအားလွဘူး။ အဲသည္ ေရာက္စညက တညလံုး စကားထိုင္ေျပာၾကတယ္။ ေဆာင္ရန္၊ ေရွာင္ရန္ေတြလည္း ေမးရတယ္။ သူကေတာ့ ဘယ္ဆရာက ဘယ္လိုနာမည္ႀကီးတယ္၊ ဘယ္ course (ဘာသာရပ္) ေတြက ေကာင္းတယ္။ စသျဖင့္ အၾကံေပးတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ သူေတာင္ျဖတ္လာႏိုင္ေသးတာ၊ ကိုယ္လည္း ျဖစ္ရမယ္လို႔ အားတင္းမိတယ္။

ေနာက္တေန႔ မနက္ေတာ့ ေက်ာင္းေရာက္လာၾကတယ္။ အခ်ိန္က ဇြန္လပိုင္းဆိုေတာ့ ရာသီဥတုက ေဆာင္းကုန္လို႔ ေႏြ ဖက္ကိုကူးလာတဲ့ ေႏြဦးရာသီျဖစ္လာတယ္။ အရြက္ႏုဖူးကေလးေတြ ျပဴလာတဲ့ ရာသီမ်ဳိးေပါ့။ ေဘာ့စတြန္ၿမိဳ႔ရဲ႔ ေကာင္း ကင္က ၾကည္လင္ေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေျပာရရင္ ေအးစိမ့္စိမ့္ႏိုင္တဲ့ ရာသီဥတုမ်ဳိး၊ အနည္းဆံုး ဂ်င္းဂ်က္ကက္လို အေႏြး ထည္ ပါးပါးေလးတထပ္ေလာက္ေတာ့ လိုတဲ့ ရာသီမ်ဳိးပါ။ သာယာတဲ့အခ်ိန္လို႔ ေျပာရင္လည္း ရႏိုင္တယ္။

ဟားဗတ္တကၠသိုလ္ ပင္မ၀င္းႀကီးက တဖက္မွာရွိတယ္။ အဲသည္မွာေတာ့ ေရွးေဟာင္းေက်ာင္းေဆာင္ေတြ အျပင္၊ အေဆာင္ႀကီးေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ School of Government လို႔ေခၚတဲ့ (အစိုးရပညာသင္ေက်ာင္း လို႔ ဘာသာျပန္ရမယ္ထင္တယ္) ေက်ာင္းကေတာ့ တျခားသီးသန္႔ ၀င္းကေလးနဲ႔ ရွိတယ္။ နီညိဳေရာင္အုတ္ခဲေတြနဲ႔ ေဆာက္ထားတယ္။ အထပ္ကေတာ့ ၅-ထပ္၊ ၆ ထပ္ ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ ေနရာ သိပ္မက်ယ္လွတဲ့ အကြက္ေလးမွာ အစီအစဥ္ တက် ၀ိုင္းပတ္ေဆာက္ထားတယ္။ ဟားဗတ္တကၠသိုလ္ရဲ႔ နာမည္ႀကီး စီးပြားေရးပညာသင္ေက်ာင္း (Business school) ကေတာ့ ခ်ားလ္စ္ျမစ္ရဲ႔ တဖက္ကမ္းမွာ ရွိတယ္။

ေက်ာင္းေရာက္ေတာ့ အေခၚအေ၀ၚေတြနဲ႔ ဂြက်ရတာလည္း ရွိေသးတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေက်ာင္းက ေက်ာင္းသားသစ္ေတြ အတြက္ အေခၚအေ၀ၚေတြ ရွင္းျပတဲ့စာအုပ္၊ အျခားလမ္းညႊန္စာအုပ္ေတြလည္း ေထာက္ပံ့ေပးပါတယ္။ ဥပမာ ခုနက ေျပာသလို ေက်ာင္း (school) ေပါ့။ က်ေနာ္တို႔က ေက်ာင္းဆိုရင္ အထက္တန္းေက်ာင္းလိုမ်ဳိး ထင္တတ္ၾကတာကလား။ Institute ဆိုရင္ ဘာသာရပ္တခုခု သီးသန္႔သင္တဲ့ တကၠသိုလ္လို႔ သိထားၾကတာမ်ဳိးေပါ့။ အခုက school လို႔ဆိုတာက ဘြဲ႔လြန္ပညာေတြသင္တဲ့ ေက်ာင္းဆိုတာမ်ဳိး သိရတယ္။ Faculty သို႔မဟုတ္ faculty member ဆိုတာမ်ဳိးက ေက်ာင္းက ဆရာ၊ ပါေမာကၡေတြကို ေခၚတယ္ဆိုတာမ်ဳိး သိလာရတယ္။ က်ေနာ္တို႔ စိမ္းခဲ့တဲ့ စကားလံုးေတြလည္း ရွိေသးတယ္။ ဥပမာ ေက်ာင္းစာသင္ႏွစ္ကို ကာလအပိုင္းအျခား ဆယ္မီစတာ (semester) ဆိုတာမ်ဳိးခြဲထားတာ၊ မၾကံဳခဲ့ရဖူးဘူး။ ေနာက္ ခရက္ဒစ္စနစ္လို႔ေခၚတဲ့ ကိုယ့္ရမွတ္ေတြကို ေပါင္းစု အမွတ္ေပးတဲ့စနစ္ေတြကလည္း ျမန္မာျပည္ တကၠသိုလ္တုန္း က မၾကံဳခဲ့ၾကရဘူး။

ေက်ာင္းေရာက္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ေမဆင္ပရိုဂရမ္ (Edward S. Mason Program) ရဲ႔ ဌာနမွဴး  ေပၚလာဂ်က္ေကာ့ဘ္ဆင္ ကို သြားေတြ႔ရတယ္။ ေက်ာင္းက စေနၿပီျဖစ္လို႔ ခဏစကားေျပာၿပီး သူက က်ေနာ့္စာသင္ရမယ့္ အခန္းကို လိုက္ပို႔တယ္။ အခန္းထဲ ၀င္လိုက္ေတာ့ သင္တန္းသား ၆၀ ေလာက္ ေတြ႔ရတယ္။ က်ေနာ့္တို႔ ေမဆင္ပရိုဂရမ္က အထူးသျဖင့္ အင္တာ ေနရွယ္နယ္ ႏိုင္ငံတကာေက်ာင္းသား အမ်ားစုကို စုထားတဲ့ အစီအစဥ္ပါ။ ေက်ာင္းမဖြင့္ခင္မွာ ၂-လ ေလာက္ ေမဆင္ ပရိုဂရမ္ (Mason fellowship) ပရိုဂရမ္ကို တက္ခိုင္းတယ္။ ေမဆင္ ပရိုဂရမ္မွာ အဓိက တာ၀န္ယူဦးေဆာင္သင္ရတဲ့ ဆရာက ဂၽြန္ေသာမတ္ (စ္) လို႔ေခၚတယ္။ သူက စာဖတ္စရာေပးတာေတြ မ်ားလြန္းလို႔ဆိုၿပီး နာမည္ႀကီးတယ္။ ေျပာၾက တဲ့အတိုင္းပါပဲ ခ်က္ခ်င္း ဖိုင္အထူးႀကီးတခု ေရာက္လာတယ္။ အခု ၂-လတာကာလမွာ ဖတ္ဖို႔ သင္ခန္းစာေတြ၊ ရက္ အလိုက္ ဘယ္ေခါင္းစဥ္ေတြ ဖတ္လာရမယ္ဆိုတဲ့ အညႊန္းမာတိကာလည္း ပါေသးတယ္။ ဖတ္ရမယ့္ တရက္စာကို ရွာၾကည့္လိုက္ေတာ့ စာမ်က္ႏွာ ၈၀ နဲ႔ ၁၀၀ ၾကားေလာက္ ျဖစ္ေနတာကို ေတြ႔ရတယ္။ ဘုရားေရ… ဘယ္လိုစခန္းသြားရပါ့ လို႔လည္း အထိတ္တလန္႔ ျဖစ္ေနမိေသးတယ္။ ဆရာ ဂၽြန္ေသာမတ္ (စ္) က စကၤာပူႏိုင္ငံက NUS (စကၤာပူအမ်ဳိးသား တကၠသိုလ္) မွာလည္း စာသြားၿပီး ပို႔ခ်တတ္ေသးတယ္။ ျမန္မာေက်ာင္းသားေတြနဲ႔လည္း မစိမ္းလွဘူး။ သံေယာဇဥ္လည္း ရွိတယ္။ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာေက်ာင္းသားေတြကို ေတြ႔ရင္ ေဒါက္တာခင္ေဇာ္၀င္းတေယာက္ ဘယ္လိုရွိတယ္ဆိုတာကို ေမးတတ္တယ္။ ေဒါက္တာခင္ေဇာ္၀င္းဆိုတာက NLD ပါတီ၀င္ ထင္တယ္။ သူက စကၤာပူ NUS မွာ ေက်ာင္းတက္စဥ္ ျမန္မာျပည္ကို ျပန္ၿပီး စာတမ္းအတြက္ သုေတသနေတြလုပ္၊ အခ်က္အလက္ေတြ စုေဆာင္းၿပီး အျပန္ ေလဆိပ္မွာ စစ္ အစိုးရက ဖမ္းဆီးခံရတယ္။ သူ႔ေက်ာင္းကိစၥ အခ်က္အလက္စုထားတာေတြကို ႏိုင္ငံေတာ္ လံုျခံဳမႈေပါက္ၾကားေစတယ္ ဆို ၿပီး ေထာင္ထဲထည့္ထားတယ္။ ေနာက္ေတာ့ ေ၀းလံလွတဲ့ ျမစ္ႀကီးနားဖက္က ေထာင္ေတြအထိ ပို႔ခံခဲ့ရတယ္လို႔လည္း ၾကားရတယ္။ ဆရာ ဂၽြန္ေသာမတ္ (စ္) က အခုအခ်ိန္အထိ သူ႔တပည့္ျဖစ္ခဲ့ဖူးတဲ့ ေဒါက္တာခင္ေဇာ္၀င္းအတြက္ စိတ္ မေကာင္းရွာဘူး။ အျမဲ သတင္းေမးေလ့ရွိတယ္။

စာသင္ခန္းကေတာ့ သီေယတာပံုစံ နိမ့္ေလွ်ာဆင္းသြားတဲ့ ခပ္ငယ္ငယ္ စာသင္ခန္းမ်ဳိးမွာ စုသင္ၾကရတယ္။ ေမဆင္ ပရို ဂရမ္ အခု ၂-လ ဆယ္မီနာရဲ႔ သေဘာကေတာ့ အေမရိကန္ပညာေရးစနစ္နဲ႔ စိမ္းေနတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ ေက်ာင္းသားေတြ၊ ေက်ာင္းနဲ႔ ေ၀းေနၿပီး အလုပ္ခြင္အသီးသီးမွာ ေရာက္ေနၾကတဲ့ သူေတြကို ျပန္ေႏႊးေပးတဲ့ သင္တန္းမ်ဳိးပါပဲ။ အဂၤလိပ္စာ အကူသင္တန္းေတြရွိသလို၊ သခ်ၤာ၊ Excel, ကြန္ျပဴတာ စသျဖင့္ အပိုသင္တန္းေတြလည္း ကိုယ္လိုရင္ လိုသလို ပံ့ပိုးေပး တယ္။ က်ေနာ္တို႔ကို အ၀င္မွာ အဂၤလိပ္စာ၊ သခ်ၤာ စာေမးပြဲ ျပန္စစ္တယ္။ အဂၤလိပ္စာကေတာ့ သိပ္မဆိုးလွဘူး။ က်ေနာ္ ထပ္တက္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ အေရးအတြက္ သင္တန္းတခ်ဳိ႔ တက္လို႔ရႏိုင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ့္သေဘာ။ သခ်ၤာ ကလည္း ေမးတာ လြယ္လြယ္ေတြပါ။ ေဂ်ာ္ေမႀတီတို႔ မသိကိန္း ၁ လံုး၊ ၂ လံုးပါ ပုစၦာေတြကို တြက္ခိုင္းတယ္။ စာနဲ႔ေ၀းေန ေတာ့ လြယ္လြယ္သခ်ၤာေမးခြန္းေတြလည္း မေျဖႏိုင္ေတာ့ဘူး။ ေနာက္တခါ က်ေနာ္တို႔က ဆယ္တန္းတုန္းက ကဲကုလ (Calculus) သခ်ၤာကို မသင္ခဲ့ၾကရဘူး။ ေဆးတကၠသိုလ္ ပထမႏွစ္မွာလည္း နည္းနည္းပဲ သင္ရၿပီး ျပတ္သြားလိုက္တာ သခၤ်ာမွာ ခ်ာခ်ာကို လည္ေနေတာ့တယ္။ ဒီလိုနဲ႔ က်ေနာ္ သခ်ၤာအခ်ိန္ပို သင္တန္း ထပ္တက္ရတယ္။ ကြန္ျပဴတာ Excel နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ သင္တန္းက်ေနာ္ အခ်ိန္ပို တက္ရတယ္။ မူလကတည္းက သခ်ၤာညံ့လာသူ မဟုတ္ေတာ့ ခဏျပန္အစေဖာ္ ေပးလိုက္ေတာ့ က်ေနာ္ သခ်ၤာဉာဏ္ေတြ ျပန္ထက္လာတယ္။ သင္ေပးတဲ့ဆရာ မာရီယန္ (အေရွ႔ဥေရာပ တကၠသိုလ္တခု က) ကလည္း အေတာ္ ရွင္းေအာင္ သင္တတ္တယ္။ ဒီမွာလည္း ျပႆနာက က်ေနာ္တို႔က သခ်ၤာကို တြက္ခ်က္တတ္ တယ္။ သူမ်ားကို အဂၤလိပ္လို မရွင္းျပတတ္ျပန္ဘူး။ သင္ခဲ့ရတာေတြကလည္း ျမန္မာလို မ်ဥ္းၿပိဳင္၊ ေထာင့္ျဖတ္မ်ဥ္း၊ ၀ိသမသတ္ေထာင့္ စသျဖင့္ ဆိုေတာ့ ကိုယ္က လုပ္တတ္တယ္။ အဂၤလိပ္လို ျပန္ရွင္းျပဆိုရင္ ဂြက်ျပန္တယ္။

ေမဆင္ ပရိုဂရမ္မွာ အဓိကဖတ္ရတဲ့ စာေတြကို ခ်ဳပ္ၿပီး "ကမၻာႀကီး ေျပာင္းေနတဲ့ အေျခအေနနဲ႔ လိုက္ေလ်ာညီေထြ အေျပာင္းအလဲေတြကို ဘယ္လို လုပ္ယူၾကမွာလဲ" (Managing Change in a Globalizing World) ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ စုစည္းထားတဲ့ ေဆာင္းပါးေတြကို ဖတ္ရတယ္။ ေဆြးေႏြးၾကရတယ္။ ျငင္းခုန္ၾကရတယ္။ ေက်ာင္းသားတိုင္းက ႏႈတ္ပိတ္ ေနလို႔ မရေလာက္ေအာင္ပဲ။ အထူးသျဖင့္ ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္းေၾကာင့္ ျဖစ္လာတဲ့ အေျပာင္းေတြ၊ အစိုးရေတြက မူ၀ါဒ အေျပာင္းအလဲ လုပ္ေတာ့ ၾကံဳရတဲ့ ျပႆနာေတြ၊ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈဆိုင္ရာ ျပႆနာေတြ၊ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးေရး ဘယ္လိုလုပ္မယ္ ဆိုတာ ဖတ္ၾကရတယ္။ အထူးသျဖင့္ စာအုပ္ ၁-၂ အုပ္ ဖတ္ခိုင္းတယ္လို႔ မွတ္မိေနတယ္။ Roger Fisher and William L. Ury ေရးတဲ့ Getting to YES: Negotiating Agreement Without Giving In  (သူမ်ားကို ထိုးအပ္လိုက္ရတာမ်ဳိး မဟုတ္ ဘဲ ကိုယ္လိုခ်င္တာ ရေအာင္ ေဆြးေႏြးနည္း) စာအုပ္နဲ႔ ေသာမတ္စ္ ဖရီးမင္း ေရးတဲ့ လက္ဇပ္ကားနဲ႔ သံလြင္ပင္ (The Lexus and the Olive Tree  by  Thomas L. Friedman) စာအုပ္ကို ဖတ္ခိုင္းတယ္။

က်ေနာ္တို႔ ေမဆင္ ပရိုဂရမ္က ေက်ာင္းသား ၆၀ ေလာက္ထဲမွာကို လူေတာ္ေတာ္စံုလွတယ္။ အခု မြန္ဂိုလီးယားႏိုင္ငံမွာ သမၼတျဖစ္ေနတဲ့ ဆာခီယာဂ်င္ အယ္လ္ဘက္ေဒါ့ခ်္ (Tsakhiagiin Elbegdorj) (Link: http://en.wikipedia.org/wiki/Tsakhiagiin_Elbegdorj) ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္က သူတို႔ပါတီက အတုိက္အခံျဖစ္ေနရတဲ့ ခဏ ကာလမွာ သူလာၿပီး ေက်ာင္းတက္တာ။ အခု နီကာရာဂြာမွာ ဒု-ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးျဖစ္ေနတဲ့သူ ပါတယ္။ ဂ်ပန္က ေရာ့ခ္အဆိုေတာ္ပါတယ္။ ယူကရိန္း ဗဟိုဘဏ္က ထိပ္တန္းအရာရွိ ပါသလို၊ တရုတ္အစိုးရ ျပည္သူ႔ကြန္ဂရက္ ႏိုင္ငံျခား ဆက္ဆံေရးေကာ္မီတီက အရာရွိေတြလည္း ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံက ၄ ဦးပါလာတယ္။ သူပုန္ က်ေနာ္ရယ္၊ ကာတြန္း ဆရာ ေအာ္ပီက်ယ္ (ဦး၀င္းႏိုင္) ရယ္၊ PSI (Population Services International) က မဟယ္လင္ေဖ တို႔ပါလာၾက တယ္။ (အခု NLD က ဗဟိုဦးစီးအဖြဲ႔၀င္ ဦးညြန္႔ေ၀ရဲ႔သား ဦးေက်ာ္ထြဋ္ညြန္႔ေ၀ က ေမဆင္ ပရိုဂရမ္ကာလမွာ မေရာက္ႏိုင္ ဘူး။ ေနာက္က်ၿပီးမွ ေက်ာင္းကို ေရာက္လာၿပီး က်ေနာ္တို႔နဲ႔ ေပါင္းမိတယ္။)

ေမဆင္ေက်ာင္းသားေတြအတြက္ မနက္ပိုင္းတိုင္းမွာ ေကာ္ဖီ နံနက္စာ (coffee break) ေကၽြးတာရွိတယ္။ စာသင္ၿပီးလို႔ သင္ခန္းစာတခု၊ ႏွစ္ခု အၿပီးမွာ ေနစာထြက္လႈံၾကရင္း မနက္ခင္း ေကာ္ဖီေသာက္ႏိုင္ၾကတယ္။ ေက်ာင္းအလယ္က ျမက္ခင္းေပၚမွာ ခုန္တန္းလ်ားေတြမွာ ထိုင္လို႔ ေကာ္ဖီေသာက္၊ တေယာက္နဲ႔ တေယာက္မိတ္ဆက္၊ သူ႔အေၾကာင္းေမး ကိုယ့္အေၾကာင္းေျပာ လုပ္ၾကရတယ္။ ေမဆင္ ၂-လ ၿပီးေတာ့ ေကာ္ဖီတိုက္တာ မရွိေတာ့ဘူး။ ရာသီဥတု ေအးစိမ့္စိမ့္ ေလးမွာ ေနစာလႈံရင္း အခုလို ဆံုေတြ႔စကားေျပာၾကဖို႔ စီစဥ္ထားတာ ၾကည္ႏူးစရာပဲ။ ေနာက္ေတာ့ ေနာက္ပိုင္းကာလမ်ား အထိ ေမဆင္ဆယ္မီနာဆိုတာ ရွိတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ေမဆင္အဖြဲ႔သားေတြက တေယာက္ၿပီး တေယာက္ျဖစ္ေစ၊ အုပ္စု လိုက္ျဖစ္ေစ၊ ကိုယ့္ႏိုင္ငံ/ ကိုယ့္အေၾကာင္း၊ ကိုယ့္ကၽြမ္းက်င္မႈ၊ ဒါမွမဟုတ္ ကိုယ္ေျပာခ်င္တဲ့ အေၾကာင္းအရာတခုခုကို ေျပာေစတာပါပဲ။ အဲသည္မွာ ေက်ာင္းက ၀ိုင္တိုက္တယ္။ အစားအေသာက္တခုခု စီစဥ္ေပးတယ္။ က်ေနာ္လည္း ကိုယ့္ အထုပ္ ကိုယ္ေျဖျပသလိုေပါ့၊ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံအေၾကာင္းကို တခါေျပာျဖစ္တယ္။ အဲသည္လို ဆယ္မီနာေတြအျပင္ ႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္ႀကီးေတြလာလို႔ ေဟာေျပာတာ၊ ဘာသာရပ္အလိုက္ ကၽြမ္းက်င္သူ ဆရာေတြရဲ႔ ဆယ္မီနာ၊ အျခား ထူးျခားျဖစ္စဥ္ ကိစၥေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေဆြးေႏြးပြဲေတြလည္း အစဥ္ ရွိေနတတ္တယ္။ အဲသည္လို ေဆြးေႏြးပြဲတိုင္းမွာ ၀ိုင္ တိုက္တာ၊ တခုခု ေကၽြးေမြးတာ ရွိေနတတ္တယ္။ ေက်ာင္းစားရိတ္ႀကီးတယ္ဆိုတာလည္း သည္လို ကိစၥေတြအတြက္ ထည့္သြင္းထားတာ ျဖစ္လို႔လည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဒီလိုနဲ႔ ၀ိုင္အေကာင္း ေပါင္းစံုကို အရသာခံ ေသာက္တတ္လာခဲ့တယ္။ ၀ိုင္ ေကာင္း ၀ိုင္ဆိုးလည္း ခြဲျခားတတ္လာတယ္။

တကယ္ေတာ့ ဒီလို ေျပာဆိုေဆြးေႏြးတာေတြ ၾကားရဖို႔ဆိုတာ တျခားေနရာမွာ ခက္သားပါ။ ဟားဗတ္တကၠသိုလ္မွာေတာ့ အစဥ္သျဖင့္ ဒီလိုေဆြးေႏြးပြဲေတြနဲ႔ ရွင္သန္သက္၀င္ေနတတ္တယ္။ ေနာက္တခ်က္ ေက်ာင္းသား အမ်ားစုက ေက်ာင္းလာ တက္ခ်င္တာကလည္း ေက်ာင္းမွာ အဆက္အသြယ္ေကာင္းေတြရ၊ ေပါက္ေျမာက္တတ္ကၽြမ္းက်င္သူေတြနဲ႔ ေတြ႔ထိႏိုင္ ေအာင္ ရည္ရြယ္ခ်က္ေပါင္းစံုနဲ႔ လာၾကတာ ျဖစ္တယ္။ ဟားဗတ္တကၠသိုလ္လို ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးေတြကို Ivy league လို႔ ေခၚၾကတယ္။ ဆိုလိုတာက သက္တမ္းရင့္လို႔ ႏြယ္ေတြရစ္ေခြတက္ေနတတ္တဲ့ ေက်ာင္းအိုႀကီးေတြ သေဘာမ်ဳိးပါပဲ။ တကၠသိုလ္တခုရဲ႔ သက္တန္းဆိုတာကလည္း သူ႔ရဲ႔၀ါ၊ ဂုဏ္သိကၡာအတြက္ စကားေျပာလွတယ္။ ဟားဗတ္တကၠသိုလ္က ၁၆၃၆ ခုႏွစ္က စတင္တည္ေထာင္တာ။ အခုဆိုရင္ ၃၇၃ ႏွစ္ ရွိသြားခဲ့ၿပီ။ တကယ္ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံက ၁၇ ရာစုတုန္းက ဒုတိယအင္း၀ကာလ ေလာက္ပဲ ရွိပါလိမ့္ဦးမယ္။ သည္အခ်ိန္ကာလအတြင္း အဖြဲ႔အစည္းတခု၊ အင္စတီက်ဳရွင္းတခုကို ထိန္းသိမ္းထူေထာင္လာႏိုင္တယ္ ဆိုတာကေတာ့ အေတာ္အံ့ၾသစရာပါ။ ေက်ာင္းရဲ႔အေရာင္က crimson color လို႔ေခၚတဲ့ အနီရင့္ၾကက္ေသြးေရာင္လို ျဖစ္ပါတယ္။ ေက်ာင္းရဲ႔ သေကၤတမွာေတာ့ ဒိုင္းတံဆိပ္မွာ Veritas လို႔ ေရးထားပါတယ္။ အဓိပၸါယ္ကေတာ့ "အမွန္တရား" တနည္း "အမွန္တရား နတ္ဘုရားမ" (Goddess of truth) ျဖစ္ပါတယ္။ ဟားဗတ္ တကၠသိုလ္မွာ ၂၀၀၆-၂၀၀၇ ခုႏွစ္ စာရင္းအရ ပါေမာကၡဆရာ ၂၄၀၀ ေက်ာ္ရွိၿပီး၊ ဘြဲ႔ႀကိဳေက်ာင္းသား ၆၇၁၅ ဦးနဲ႔ ဘြဲ႔လြန္ တက္ေနသူေက်ာင္းသား ၁၂၄၂၄ ဦး ရွိပါတယ္။ တကၠသိုလ္ေအာက္မွာ ေက်ာင္း (၁၄) ခု ရွိေနပါတယ္။ (link: http://en.wikipedia.org/wiki/Harvard_University#Administration_and_organization)

ေက်ာင္းသားသစ္ ႀကိဳဆိုပြဲကလည္း အမွတ္ရစရာပါ။ က်ေနာ္တို႔ ၂-လ ၿပီးတဲ့အခါ တကယ္ေက်ာင္းဖြင့္ခ်ိန္ ေရာက္လာပါ တယ္။ က်ေနာ္တို႔ MPA (Master in Public Administration) ပရိုဂရမ္မွာပဲ အေမရိကန္နဲ႔ အျခားဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံေတြက ေက်ာင္းသား ၁၂၀ လာထပ္ေပါင္းပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ေမဆင္ ပရိုဂရမ္က အနည္းနဲ႔အမ်ား ညီညြတ္မႈ ရၿပီးသား၊ ရင္းႏွီး ၿပီးသား ေက်ာင္းသား ၆၀ ေလာက္လဲ အဲသည္အုပ္စုၾကားမွာ စံုးစံုးျမဳပ္သြားရပါတယ္။ သူတို႔ေရာက္လာၿပီးခ်ိန္က်မွ က်ေနာ္ တို႔ကို ေမာင္မယ္သစ္လြင္ ႀကိဳဆိုပြဲစပါတယ္။

က်ေနာ္တို႔ ေက်ာင္းသားေတြက ေက်ာင္းရဲ႔ အတြင္းအလယ္က ခမ္းမထဲမွာ စုထိုင္ေနၾကပါတယ္။ အဲသည္အခ်ိန္မွာ ေက်ာင္းရဲ႔ ပါေမာကၡခ်ဳပ္လို႔ ေခၚရမယ့္ Dean Joseph Nye (ဂ်ိုးဆက္ ႏိုင္) နဲ႔ လည္း ေရာက္ေနပါၿပီ။ MPA ပရိုဂရမ္ရဲ႔ ဒါရိုက္တာ အမ်ဳိးသမီး ဆူး ၀ီလီယံမ္ဆင္ (Sue Williamson) လည္း ေရာက္ေနပါၿပီ။ (သူက ၂၀၀၇ ခုႏွစ္တုန္းက ကြယ္ လြန္သြားခဲ့ပါၿပီ။ သူ႔အေၾကာင္းကို ေနာက္ထပ္ ေရးခ်င္ပါေသးတယ္။ သူေျပာျပဖူးတဲ့ ပံုျပင္ကေလးတပုဒ္ကို က်ေနာ္ ရြက္မြန္မွာ ေရးခဲ့ဖူးေသးတယ္။) (Link: http://fine-leaves.blogspot.com/2007/07/blog-post_10.html)

အဲသည္အခ်ိန္မွာ ေက်ာင္းအေပၚ၊ က်ေနာ္တို႔ ေခါင္းေပၚ အထပ္ကေန စေကာ့လူမ်ဳိးေတြရဲ႔ ေလအိပ္ပုေလြသံ (Scotish piper) ၾကားရပါတယ္။ ဘယ္ေနရာက အသံထြက္ေနမွန္း မသိရဘူး။ တျဖည္းျဖည္း အသံက က်ယ္လာတယ္။ ပုေလြ မႈတ္တဲ့သူက ေက်ာင္းရဲ႔ ေၾကာင္လိမ္ေလွခါးအတိုင္း ပုေလြမႈတ္ၿပီး ဆင္းလာတာပါ။ သူက က်ေနာ္တို႔ကို တခ်က္လွည့္ မၾကည့္ဘူး။ သူ႔ဘာသာမႈတ္ၿပီး ဆင္းလာတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေက်ာင္းသားေတြၾကားထဲက ျဖတ္ၿပီး ေက်ာင္းအခန္းအျပင္ကို ထြက္သြားခဲ့တယ္။ ဒီေတာ့မွ ပါေမာကၡခ်ဳပ္က ႏႈတ္ခြန္းဆက္စကား ခပ္တိုတိုေျပာတယ္။ ႏႈတ္ဆက္ႀကိဳဆိုတဲ့အေၾကာင္း ေျပာတယ္။ ေမာင္တို႔ မယ္တို႔ .. ေနာက္တခါ အခုလို ပုေလြသံ ၾကားရတဲ့အခ်ိန္မွာ ေမာင္တို႔မယ္တို႔ ဘြဲ႔ရၿပီလို႔ မွတ္လိုက္ပါ လို႔ ေျပာၿပီး နိဂံုးခ်ဳပ္လိုက္တယ္။

က်ေနာ္ရင္ေတြ ခုန္ေနသလို၊ ဆက္စဥ္းစားေနမိတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံက တကၠသိုလ္ေတြမွာ ဘြဲ႔ရရင္ စည္ေတာ္ ရြမ္းတယ္ဆိုတာ မွတ္မိေနတယ္။ က်ေနာ္စဥ္းစားေနမိတာက ဘြဲ႔ႏွင္းသဘင္မွာ စည္းေတာ္ရြမ္းတာက ဘယ္သူက စတင္ တီထြင္ခဲ့တာလဲ။ အဂၤလိပ္ေခတ္ တကၠသိုလ္ေတြက စတာလား။ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေခတ္မွ စတာလား။ ဘယ္သူက ဦးဦး ဖ်ားဖ်ား အၾကံရၿပီး သတၱိရွိရွိ အေနာက္တိုင္းပညာေရးနဲ႔ ျမန္မာ့ရိုးရာ စည္ေတာ္ရြမ္းတာကို ေပါင္းစပ္ခဲ့တာလဲ ဆိုတာ စဥ္းစားေနမိတာပါ။ ေကာင္းလိုက္တဲ့ အၾကံ၊ သင့္ျမတ္လိုက္တဲ့ အၾကံ။ ဘယ္ဆရာ ဘယ္ပါေမာကၡက စခဲ့တာလဲဆိုတာ ေက်းဇူးတင္ စဥ္းစားေနမိတာပါ။ သေဘာက ခုနက စေကာ့လူမ်ဳိးေတြရဲ႔ ေလအိပ္ပုေလြမႈတ္သလိုမ်ဳိးေပါ့။ ဒါေပမယ့္ အခု သတင္းေတြၾကားရတာက ျမန္မာျပည္မွာ တကၠသိုလ္ေတြလည္း ေနရာအႏွံ႔အျပားမွာ တည္ထားတယ္။ ဘြဲ႔ႏွင္းသဘင္ေတြ လည္း အရင္လို စည္ေတာ္ရြမ္းတာေတြ မရွိၾကေတာ့ဘူးလို႔ သတင္းေတြၾကားရတယ္။ ဘြဲ႔ႏွင္းသဘင္ေတာ္ ျဖစ္ကတတ္ ဆန္း လုပ္တာေတြ ရွိလာၿပီ ဆိုပါတယ္။ က်ေနာ္ကေတာ့ စည္ေတာ္ရြမ္းတာကို ဘြဲ႔ႏွင္းသဘင္မွာ ဆက္ထိန္းသိမ္းသင့္တဲ့ အစဥ္အလာလို႔ ထင္ပါတယ္။

ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္။